Rejhan Demirdžić: 36. godišnjica smrti velikog majstora glumačkog zanata

Čuveni Uzeir iz dvojca “Momo i Uzeir”, u kojem je Momu glumio Rudi Alvađ, svojim komičnim skečevima uveseljavao je bh. i regionalnu publiku, a po njima dvojici se danas UNITIC-ovi neboderi u sarajevskom naselju Marindvor neformalno nazivaju Momo i Uzeir.

Demirdžić je ostvario brojne uloge u teatru, na filmu, televiziji i radiju, a jedna od kultnih bh. tv-serija bila je “Karađoz”, snimana na arhaičnom bosanskom jeziku, u kojoj je igrao glavnu ulogu Husametin-bega.

Rejhan je rođen 2. januara 1927. u Sarajevu. Prvi nastup imao je u Narodnom pozorištu Sarajevo 1943. godine. Glumio je i u pozorištima u Šapcu, Titovom Užicu i Nišu u periodu od 1945. do 1955., kada se definitivno vratio u Sarajevo. Demirdžić je bio veliki majstor glumačkog zanata, uspješno je glumio i mangupa i nacističkog oficira i bega i gradskog gospodina.

Filmovi: “Vratiću se”, “Popodne”, “Glineni golub”, “Diverzanti”, “Derviš i smrt”, “Sarajevski atentat”, “Simha”, “Husinska buna”, “Miris dunja”, “Pismo – glava”, “Inat”; serije – “Karađoz”, “Porobdžije”, “Tale”, “Kože”

Rođen francuski kompozitor Debisi, utemeljitelj moderne muzike

1862. – Rođen francuski kompozitor Ašil Klod Debisi (Achille-Claude Debussy), tvorac muzičkog impresionizma i utemeljitelj moderne muzike. Inspirisan simbolizmom u poeziji i impresionizmom u slikarstvu, stvorio je vlastiti muzički jezik i stil. Djela: klavirska “Arabeske”, “Bergamska svita”, “Dječiji kutak”, “Estampe”, “Slike”, “Prelidi”, orkestarska “Popodne jednog fauna”, “Nokturno”, “More”, vokalna “Pet Bodlerovih pjesama”, “Zaboravljene arijete”, “Galantne svečanosti”, opera “Peleas i Melisanda”, kamerna muzika.

1864. – Potpisana Ženevska konvencija o zaštiti ranjenika u ratu, što je prethodilo osnivanju Crvenog krsta.

1891. – Umro češki pisac Jan Neruda, koji je odigrao važnu ulogu u formiranju češkog realizma i borbi protiv malodušnosti sunarodnika podleglih njemačkom kulturnom utjecaju. Djela: zbirke pripovijedaka “Malostranske pripovijetke”, “Arabeska”, “Željeznički radnici”, zbirke pjesama “Prosti motivi”, “Kosmičke pjesme”, “Balade i romanse”, “Pjesme na Veliki petak”, eseji “Češko društvo”, “Literatura, pozorište, likovna umjetnost i muzika”, “Štetni pravci”, “Moderni čovjek i umjetnost”.

1935. – Rođena Edna Eni Pru (Annie Proulx), američka književnica. Dobitnica je više nagrada, između ostalih, Pulitzera 1994. godine za “Sjene iz dubine”, Faulknerove (za “Razglednice”) i O'Henryjeve nagrade (dvaput, za “Planinu Brokeback” i The mud below). “Sjene iz dubine” ekranizirao je reditelj Lesi Halstrom (Lasse Hallstrom) 2001. godine, u filmu glavnu ulogu igra Kevin Spejsi (Spacey).

1936. – Dobrica Erić, srbijanski književnik, pjesnik, prozni i dramski pisac, rođen je na današnji dan. Autor je nekoliko romana, pet knjiga lirske proze, 23 zbirke pjesama, pet pozorišnih drama, više od 40 knjiga za djecu. Prvu zbirku pjesama objavio je 1959. godine, a kasnije još više od stotinu knjiga poezije, proze, antologija, slikovnica itd. Djela su mu prodata u tiražu od milion primjeraka.

1942. – Umro ruski baletski igrač, koreograf i pedagog Mihail Mihajlovič Fokin, reformator klasičnog stila igre. Kao koreograf nastojao je da spoji igru, muziku i slikarstvo. Mnoge njegove koreografije izvode se i sada: “Polovecke igre”, “Šopenijana”, “Silfide”, “Žar-ptica”, “Petruška”, “Frančeska da Rimini”, “Šeherezada”, “San o ruži”, “Smrt labuda”.

1958. – Preminuo francuski pisac Rože Marten di Gar (Roger Martin du Gard), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1937. Vjerno je naslikao francusko građansko društvo na početku 20. vijeka. Djela: romani “Žan Boroa”, “Porodica Tibo”, komedija “Testament čiča-Lelea”, crtice iz seljačkog života “Stara Francuska”.

Braneći grad Sarajevo, poginuo bh. heroj Ramiz Salčin

1992. – Braneći grad Sarajevo, poginuo bh. heroj Ramiz Salčin, tadašnji komandant Općinskog štaba T.O. Novi Grad Sarajevo. Posthumno je 1994. godine odlikovan najvišim ratnim priznanjem “Zlatni ljiljan”. Sahranjen je na Šehidskom mezarju “Kovači”. Po njegovom imenu u Sarajevu postoje dvorana, ulica i trg.

2001. – Umro Fred Hojl (Hoyle), britanski astronom i matematičar, poznat prije svega po teoriji stelarne nukleosinteze, ali i po kontroverznim stavovima o drugim naučnim pitanjima —odbacivanju teorije ”Velikog praska” za koji je prvi upotrijebio taj izraz za Bi-Bi-Si, kao i promovisanju panspermije kao izvora života na Zemlji. Osim kao astronom, Hojl je postao poznat i kao pisac naučne fantastike, a većinu karijere proveo je na Institutu za astronomiju u Kembridžu, koji je godinama vodio kao direktor.

2010. – Preminuo Stjepan Bobek, jugoslavenski i hrvatski fudbaler i fudbalski trener. Karijeru je započeo u zagrebačkim klubovima, a iz Građanskog (Dinama) je 1945. prešao u beogradski Partizan. Za FK Partizan odigrao je ukupno 471 utakmicu i postigao 417 golova. Bobek je osvojio dva državna prvenstva (1946./47., 1948./49.) i četiri kupa (1947., 1952., 1954., 1956./57.) s Partizanom. Na prvenstvenoj utakmici FD 14. oktobar – Partizan (1:10), u Nišu 1946. godine, postigao je devet pogodaka. Za reprezentaciju Jugoslavije debitirao je 9. maja 1946. godine u prijateljskoj utakmici protiv Čehoslovačke u Pragu. S reprezentacijom je učestvovao na dva svjetska nogometna prvenstva: u Brazilu 1950. godine i u Švicarskoj 1954. godine, kao i dvije olimpijade: u Londonu 1948. godine i u Helsinkiju 1952. godine, na kojima je osvojio dvije srebrene medalje. Nakon završetka igračke karijere, trenirajući klubove u Jugoslaviji (FK Partizan Beograd, NK Dinamo Zagreb, FK Vardar Skoplje, FK Galenika Zemun), Poljskoj (Legia Varšava), Grčkoj (Panathinaikos Atena, Olympiakos Pirej) Turskoj (Altay Izmir) i Tunisu (Espérance) Bobek je osvojio pet državnih prvenstava (tri s Partizanom 1961., 1962., 1963., i dva s Panathinaikosom 1964., 1965.) i dva kupa (grčki s Panathinaikosom 1967., i tuniški s Espérance 1976.).

2011. – Umro Vladimir Rem, hrvatski pjesnik, esejist, književni kritičar i historičar. Nakon studija na Filozofskom fakultetu u Zagrebu (1952.) bio je profesor hrvatskog jezika i novinar (Slavonski Brod, Derventa, Lipovac, Čakovec), a potom slijedi četvrt stoljeća dugo, iznimno plodno vinkovačko razdoblje (1957. – 1992.), gdje je na dužnosti direktora Kazališta (1967. – 1979.), predsjednika Sekcije Društva hrvatskih književnika za Slavoniju i Baranju (od 1981.) i kao slobodni umjetnik preuzeo ulogu kreatora i organizatora pozorišnog i književnog života u Vinkovcima.