Schmidt: RS sistematski podriva državu BiH i prijeti Dejtonskom sporazumu
Visoki predstavnik u BiH, Christian Schmidt, upozorio je na koordinirane napade vlasti entiteta Republika Srpska na ustavni poredak države, ocijenivši ih direktnom prijetnjom miru i stabilnosti zagarantovanim Dejtonskim mirovnim sporazumom.
U najnovijem izvještaju, Schmidt navodi da su napadi eskalirali nakon što je Sud BiH 26. februara 2025. godine nepravosnažno osudio predsjednika RS-a Milorada Dodika. Kao odgovor, vlasti u entitetu su usvojile niz zakona kojima podrivaju suverenitet države, odbacuju autoritet državnog pravosuđa, te uvode paralelne institucije.
Pokušaji stvaranja „suverene RS“
Posebno zabrinjavajući, prema Schmidtovim riječima, jeste nacrt novog ustava RS-a kojim bi ovaj entitet bio definisan kao “suverena država s vlastitom vojskom, pravosuđem i kontrolom nad državnom imovinom”. Time bi se otvoreno suspendovale nadležnosti Parlamentarne skupštine BiH na teritoriji entiteta.
Blokada državnih institucija i pravosuđa
Schmidt je dokumentovao zakonske akte kojima se osporava rad Suda BiH, Tužilaštva BiH, SIPA-e i VSTV-a na teritoriji RS-a, kao i kriminalizaciju nepoštovanja odluka entitetskih institucija – što se može koristiti za pritisak na državne zvaničnike porijeklom iz RS-a.
Finansijsko opstruiranje i pokušaji zaobilaženja odluka OHR-a
Nakon što je visoki predstavnik 24. aprila obustavio budžetsko finansiranje SNSD-a i stranke Us, vlasti u RS-u donijele su zakon kojim pokušavaju zaobići ovu zabranu putem indirektnih transfera.
Izbjegavanje hapšenja i narušena sigurnost
Izvještaj navodi da su nalozi za hapšenje Dodika, Viškovića i Stevandića blokirani djelovanjem entitetske policije, dok su osumnjičeni koristili helikoptere i lažne konvoje kako bi izbjegli SIPA-u.
Pripreme za secesiju od 2023. godine
Prema Schmidtovom izvještaju, vlasti RS-a od aprila 2023. sprovode strategiju čiji je cilj stvaranje temelja za secesiju. Ta strategija uključuje:
podrivanje institucija BiH,
uspostavljanje paralelnih entitetskih tijela,
kontinuiranu secesionističku retoriku.
Ustavni sud BiH ukida ključne zakone RS-a
U odluci od 29. maja 2025. godine, Ustavni sud BiH je proglasio neustavnim i ukinuo:
Zakon o neprimjeni državnih odluka,
Izmjene Krivičnog zakona RS-a,
Zakone o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu RS-a,
Zakon o NVO-ima koji je gušio rad civilnog društva.
Svi navedeni akti su ukinuti ab initio, odnosno – od samog početka, te su time izgubili pravno dejstvo.
Zabrinjavajuća sigurnosna situacija
Visoki predstavnik upozorava da je saradnja entitetskih i državnih policijskih snaga praktično prekinuta i da postoji realna prijetnja direktne konfrontacije.
Apel međunarodnoj zajednici
“Radnje RS-a predstavljaju najopasniji udar na ustavni poredak BiH još od 1995. godine. Dejtonski mirovni sporazum je pod ozbiljnom prijetnjom”, zaključuje Schmidt i poziva međunarodne aktere da preduzmu konkretne korake u cilju očuvanja mira, ustavnog poretka i suvereniteta države Bosne i Hercegovine.
